Κριτική στο κείμενο "Το κράτους του Θεού" του Νίκου Δήμου

Ολόκληρο το κείμενο βρίσκεται εδώ: Το κράτος του Θεού.

Το σχολιάζω παράγραφο παράγραφο και μετά θα κάνω και συνολικά σχόλια.

Από χρόνια έχω παρατηρήσει πως υπάρχει μία σημαντική επικάλυψη. Οι άνθρωποι που πιστεύουν στο Θεό, σε μέγιστο ποσοστό πιστεύουν και στο Κράτος.

Αν το σκεφθεί κανείς , είναι φυσικό. Και οι δύο αυτές ιδεολογίες, κρατισμός και θρησκεία, εκφράζουν την ανάγκη της προστασίας και της κάλυψης. Όσοι θέλουν ένα κράτος σωσίβιο και πατερίτσα, είναι φυσικό να ακουμπάνε στην ιδέα ενός παντοδύναμου και πανάγαθου πατερούλη. Για χιλιάδες χρόνια οι Βασιλείς ήταν Θεοί (ή «ελέω Θεού») και ο Θεός, Βασιλεύς των Ουρανών.

Σωστά μέχρι εδώ. Άλλωστε και οι Αμερικάνοι έχουν στο δολλάριό τους το “In God we trust”. Αν και η έννοια του κράτους-σωσιβίου μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε καπιταλιστικά πλαίσια.

Έτσι λοιπόν ήταν επόμενο οι οπαδοί του αρχικά άθεου Μαρξισμού να γίνουν κάποτε θρήσκοι. Ενώ ο πρώτος Μαρξισμός ευαγγελιζόταν την κατάργηση του κράτους, με τα χρόνια έγινε η κατεξοχήν κρατικίστικη ιδεολογία. Τόσο στον υπαρκτό (;) σοσιαλισμό όσο και στον δημοκρατικό. Τα συνθήματα σε όλες τις διαδηλώσεις της αριστεράς, εκφράζουν αφενός αιτήματα προς το κράτος (υψηλούς μισθούς, συντάξεις, περίθαλψη, κλπ) και αφετέρου μίσος προς κάθε εκδήλωση ιδιωτικής πρωτοβουλίας (όχι στο ξεπούλημα του… της… κ.ά.).

Χάσαμε μάλλον τον ειρμό της σκέψης. Από πότε ο μαρξισμός (το κεφαλαίο Μ χρειάζεται άραγε;) έγινε θρήσκος και δεν το μάθαμε; Ποιοι είναι αυτοί οι οπαδοί του μαρξισμού που από άθεοι έγιναν θρήσκοι; Χωρίς τεκμήριο δεν μπορείς να μιλάς για τέτοια πράγματα. Ο μαρξισμός άλλωστε δεν είναι ολοκληρωμένη θεώρηση για τη δομή της κοινωνίας. Ο μαρξισμός συμπληρώθηκε από τον Λένιν για να καταφέρει να στηρίξει θεωρητικά το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος, γι’ αυτό άλλωστε και μιλάμε εδώ και 90 χρόνια για μαρξισμό-λενινισμό και όχι για νέτο μαρξισμό. Το ερωτηματικό δίπλα στον προσδιορισμό “υπαρκτός” για τα σοσιαλιστικά καθεστώτα που γνωρίσαμε είναι μάλλον ερωτηματικό αμφισβήτησης και όχι ειλικρινούς απορίας. Από τέτοια κόλπα γραφής έχουμε μάθει άλλωστε. Φυσικά και ήταν σοσιαλισμός και όχι με αυτοπροσδιορισμό, αλλά με αντικειμενική εξέταση των συνθηκών που επικρατούσαν, των αναγκών που κάλυψε, των αλμάτων που έκανε, των προβλημάτων που έλυσε και τις διαφορετικές σχέσεις παραγωγής που κατέκτησε.
Τα “συνθήματα της αριστεράς” είναι έννοια καθαρά προβοκατόρικη. Αναφέρεται μάλλον σε αιτήματα του ΠΑΜΕ, των σωματείων, των εργαζομένων γενικά, των αγροτών, των φοιτητών, των συνταξιούχων, των ειρηνιστών. Η αριστερά κοιτάει τους μπλόγκερς και τα δάση, δεν ασχολείται με τέτοια πράγματα. Υπάρχει βέβαια και μία σύγχυση γενικότερη. Τα ανωτέρω αιτήματα δεν αποτελούν διεκδικήσεις προς το κράτος και μόνον. Η συλλογική σύμβαση εργασίας δεν ορίζεται μονομερώς, αλλά την υπογράφει κι η ΓΣΕΕ, άρα το αίτημα κρούει την πόρτα και των συμβιβασμένων συνδικαλιστικών ηγεσιών του “κοινωνικού διαλόγου”. Εκτός από το δημόσιο υπάρχει κι ο ιδιωτικός τομέας, ο οποίος έχει τεράστια υπερκέρδη. Σε προηγούμενη καταχώριση έχω αναφερθεί εκεί, καλύτερα να μην επαναληφθώ.

Το μίσος αυτό είναι τελικά μίσος προς την ελευθερία. Και το μοιράζονται πάλι κρατικιστές και θεούσοι. Όπως ο ελεύθερα σκεπτόμενος στοχαστής προκαλεί ρίγη απέχθειας στους πιστούς, έτσι και ο ελεύθερος επιχειρηματίας ενοχλεί βαθύτατα τους παντός είδους αριστερούς. (Έστω κι αν τελικά δωρίσει το 98% της περιουσίας του στους φτωχούς, όπως ο Gates).
Εδώ γίνεται μια ξεκάθαρη διαστρέβλωση. Δεν υπάρχει ελευθερία. Υπάρχει ελευθερία του κεφαλαίου. Η συντριπτική πλειοψηφία του πλανήτη είναι δέσμιοι μιας χούφτας ανθρώπων που κρατάνε τον πλούτο. Ο εργαζόμενος είναι δέσμιος του εργοδότη, είτε αυτός είναι το κρατικομονοπωλιακό κράτος είτε είναι ο ιδιώτης. Δεν είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι θέλουμε, είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι μας επιτρέπει το κεφάλαιο. Θέλουμε την ελευθερία εκείνη που θα μας επιτρέπει να απολαύσουμε τον κόπο της δουλιάς μας, να γίνουμε κοινωνοί της Τέχνης, να αθληθούμε, να μορφωθούμε ολόπλευρα. Θέλουμε ελευθερία χωρίς ναρκωτικά. Ελευθερία επιστημονικής έρευνας με βάση τις ανάγκες μας και όχι με βάση τις ανάγκες των επιχειρήσεων.
Κι ένα μεγάλο σφάλμα. Ο Gates έχει δωρίσει το μισό της περιουσίας του στα “φιλανθρωπικά ιδρύματα” που ο ίδιος έχει ιδρύσει. Πρώτον, αυτό εξασφαλίζει φορολογικές απαλλαγές. Δεύτερον, εφόσον είναι δικά του, έχει απόλυτο έλεγχο στο πού θα πάνε τα χρήματα. Τρίτον, αν δεν υπάρχει εκμετάλλευση, ποια η ανάγκη της φιλανθρωπίας; Τέταρτον, ακόμα και με πενήντα δισεκατομμύρια δολλάρια παραμένει ο πλουσιότερος άνθρωπος της γης. Πέμπτον, 50 δισεκατομμύρια δολλάρια ξεπερνούν τον πλούτο πολλών χωρών του πλανήτη. Έκτον, παραμένει το γεγονός ότι ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν με 1 δολλάριο την ημέρα.

Αυτός που ρισκάρει, που τολμά, που ακροβατεί χωρίς προστατευτικό δίχτυ, που βασίζεται μόνο στον εαυτό του και στις δυνάμεις του, προκαλεί τον φθόνο και την οργή όλων των υποταγμένων στις αυθεντίες. Είτε είναι πνευματικός, είτε επιχειρηματικός δημιουργός. Η «ελεύθερη αγορά» (ιδεών και αγαθών) είναι κόκκινο πανί για τους ιδεολόγους της ανελευθερίας.

Δεν βασίζεται κανένας επιχειρηματίας στις δικές του δυνάμεις. Βασίζεται στην εργασία άλλων. Τα μαθηματικά της δημιουργίας της υπεραξίας δεν έχουν ανατραπεί, δεν γίνεται άλλωστε. Ο επιχειρηματίας δεν δημιουργεί, οι εργαζόμενοι δημιουργούν. Κανένας πνευματικός δημιουργός δεν είναι αυτοδημιούργητος. Διαβάζει, ακούει, βλέπει, μελετάει και αφομοιώνει τις δημιουργίες άλλων για να μπορέσει να προσφέρει παραπέρα και ο ίδιος. Η μία περίπτωση ολοκληρωτικής ρήξης με τα “κεκτημένα” που μπορώ να σκεφτώ, είναι αυτή του Schoenberg ή Schönberg (Σαίνμπεργκ), ο οποίος προσπάθησε να γκρεμίσει τις βασικές αρχές της τονικής μουσικής. Επειδή όμως αυτό το πείραμα (γιατί τελικά επρόκειτο για πείραμα) δεν είχε καμία πρακτική βάση, ήταν δημιούργημα ξερής θεωρητικής σκέψης και μάλιστα αντιδιαλεκτικής, δεν μπόρεσε να επιζήσει, ο “ανυπότακτος στην αυθεντία της τονικότητας” Schönberg δεν τα κατάφερε.

Η ανθρωπότητα δεν έχει ενηλικιωθεί. Βρίσκεται ακόμα στο παιδικό της στάδιο και της είναι απαραίτητη η θαλπωρή και η προστασία.

Εδώ είναι πέρα για πέρα αληθινή αυτή η φράση. Αδυνατεί όμως να βρει την προοπτική της. Η ανθρωπότητα γνώρισε το μεγαλύτερα επιτεύγματά της όσο υπήρχε Σοσιαλισμός. Η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών πρόσφερε άλματα στην Επιστήμη, την Υγεία, την Τεχνολογία και στις Τέχνες. Εκεί η ανθρωπότητα γνώρισε την εφηβική της νεότητα και άρχισε να συνειδητοποιεί τί μπορεί να κάνει. Η ενηλικίωση μπορεί να αργήσει, αλλά θα έρθει.

«Το Κόμμα είναι μία μεγάλη αγκαλιά» μου είχε πει επιφανής Αριστερός. Κάποτε (αλλά δεν θα το δούμε εμείς) θα ξεπεράσει την ανασφάλειά της.

Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι αριστερό κόμμα.

Συνολικά τα μπερδεύει ο Νίκος Δήμου. Σοσιαλσιμός, κρατισμός, θρησκεία. Αδυνατεί να μας εξηγήσει το πώς μπλέκεται τελικά η θρησκεία με το κράτος. Θα περίμενε κανείς διαβάζοντας έναν τέτοιο τίτλο να γίνει αναφορά σε φονταμενταλιστικά καθεστώτα τύπου Ιράν. Άλλωστε οι Αμερικανοί προσπαθούν με κάθε τρόπο να μας πείσουν ότι το Ιράν είναι μια κακιά χώρα που πρέπει να εκδημοκρατιστεί γιατί αλλιώς αποτελεί κίνδυνο για όλους τους ανθρώπους του Σύμπαντος. Παρ’ όλ’ αυτά, γίνεται ένα αυθαίρετο μπλέξιμο της θρησκείας με μια θεμελιώδη θεωρία της “Αριστεράς”, τον μαρξισμό, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε επιχειρηματολογία ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Από κει κι έπειτα βέβαια, το πεδίο ανοίγει για να γίνει μια αναφορά σε “συνθήματα της Αριστεράς”, στους επιχειρηματίες που ριψοκινδυνεύουν. Γίνεται σύνδεση των πολέμιων του καπιταλισμού με τους πολέμιους της ελευθερίας.
Προσπαθεί να πείσει τον αναγνώστη, χωρίς να το αναφέρει ρητά, ότι σοσιαλδημοκρατία και σοσιαλισμός είναι το ίδιο πράγμα, ότι και οι δύο θέλουν το ισχυρό κράτος χωρίς καμία διαφορά. Φανερώνεται έλλειψη αντίληψης στοιχειωδών πολιτικών εννοιών ή είναι μια συνειδητή διαστρέβλωση; Η σοσιαλδημοκρατία έχει αποδείξει στα πολλά χρόνια κυβερνήσεων ότι κάθε άλλο παρά σχέση έχει με τον σοσιαλισμό. Σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις υπήρξαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως αυτή δεν έχασε τον ρόλο της ως Ένωση του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, ένωση αντιλαϊκή, ένωση του πολέμου. Ο τρίτος δρόμος απέδειξε ότι είναι απλά μια παράκαμψη για τον συντηρητισμό.
Ενώ η δικτατορία της εργατικής τάξης καταδικάζεται ως ανελεύθερο καθεστώς, η δικτατορία της αστικής τάξης εκθειάζεται ως φιλελευθερισμός. Ο φιλελευθερισμός, ως έκφραση ενός οικονομικού συστήματος, του καπιταλισμού, δεν μπορεί παρά να κουβαλάει το βασικό συστατικό του: την ολοκληρωτική εκμετάλλευση όλων των τάξεων από μια τάξη που κατέχουν τα μέσα παραγωγής. Είναι το ίδιο ελεύθεροι να πάνε διακοπές σε ένα εξωτικό νησί και ένας υπάλληλος λογιστηρίου και ένας βιομήχανος. Ο πρώτος όμως δεσμεύεται από την έλλειψη χρήματος και χρόνου για να κάνει κάτι τέτοιο. Αντίθετα, σε μια Σοβιετική Ένωση που μνημονεύεται συνεχώς ως δικτατορία ήταν ελεύθεροι όλοι ανεξαιρέτως να πάνε διακοπές.
Τί δημιουργεί. αλήθεια, ένας επιχειρηματίας; Ή, για να το θέσω καλύτερα, τί θα μπορούσε να δημιουργήσει ένας επιχειρηματίας χωρίς τους εργαζόμενους που έχει στη δούλεψή του; Ο εργαζόμενος είναι που δημιουργεί υπεραξία, την οποία κλέβει ο επιχειρηματίας. Είναι λοιπόν τόσο καταπληκτικό αυτό το φαινόμενο, που είναι δημιουργία …του επιχειρηματία! Η “Δημιουργία” του Χάυντν μάλλον θα ήταν ωδή προς το καπιταλιστικό σύστημα, αν ο ίδιος ζούσε 70 χρόνια αργότερα.
Κράτος του θεού λοιπόν. Ο κρατισμός όμως του σοσιαλισμού, έτσι όπως τον αντιλαμβάνεται ο Νίκος Δήμου, πρέπει να διαφέρει από τον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό. Διαφορετικά δεν θα είχε αφοριστεί ο κομμουνισμός από κοτζαμάν θρησκευτικό ηγέτη, από τον ίδιο τον Πάπα!

Δεν ξεγελιόμαστε. Το κείμενο είναι επίθεση προς την ιδεολογία της εργατικής τάξης. Προσπάθεια να πειστούμε όλοι ότι ο καπιταλισμός είναι ο μόνος δρόμος. Με επιθέσεις σε λέξεις με λιγότερο καθαρή σημασία, όπως αριστερά, επιχειρείται να στιγματιστούν περισσότερο οι αξίες του σοσιαλισμού και του κομμουνιστικού κινήματος.
Δεν μασάμε. Ξέρουμε να τα αντιπαλεύουμε και έχουμε τη μέθοδο για να τα αποκρούσουμε.
Δεν υποχωρούμε. Το μέλλον είναι δικό μας και θα το κατακτήσουμε. Η ανησυχία που προκαλεί η άνοδος της λαϊκής αγανάκτησης που εκφράζεται και εκλογικά πια, αλλά και η αδυναμία της αστικής τάξης να χαλιναγωγήσει στον επιθυμητό βαθμό αυτήν την αγανάκτηση, βγάζει από το οπλοστάσιο κάθε λογής μέσα, από μνημόνια κατά του κομμουνισμού μέχρι κειμενάκια για το κράτος. Έχουμε τη δύναμη να τα αποκρούσουμε όλα.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.